Wythnos/week 187: 1-7 Mawrth/March 1918

[English below]

 Ceir dwy erthygl yn y papurau newydd am y diweddar Brif Stiward E. Garbett Jones, a fu farw pan ddrylliwyd ei long gan dorpido, ac fe gynhelir gwasanaeth er cof amdano yn Eglwys y Plwyf yn Llechryd.

Mae’r teulu Vansteelandt yn mynegi diolch i Bwyllgor Ffoaduriaid Llangoedmor a Llechryd.

Gwelwn luniau o ddau filwr o Benparcau, sef y Magnelwr M.L. Edwards a’r Preifat Joseph Ashworth, yr olaf ohonynt a laddwyd ar Ffrynt y Gorllewin fis Mawrth y llynedd. Daethpwyd â chorff y Cloddiwr Henry White adref i Aberystwyth ac fe’i claddwyd â’r holl anrhydeddau milwrol yr wythnos flaenorol. Mae’r Is-gorporal Tom Gwyndraeth Richards o Geinewydd yn anfon llun ohono’i hun o’r Almaen , ble mae’n cael ei ddal yn garcharor.

Daw llawer o filwyr adref am seibiant a chyflwynir arian iddynt: saith milwr ifanc yn Nhal-y-bont, Preifat Iwan Jones yn Nhregaron, y Gyrrwr Edward Jones-Edwards yn Lledrod a’r Corporal William Timothy Evans yn Llwyngroes yng Nghwm Rheidol. Yn Y Borth cynhelir y cyngerdd cyntaf i groesawu’r Corporal J.J. Davies yn ôl adref, ac mae Capten Thomas, Randal S. Thomas, Evan O. Thomas, Stephen Lewis Edwards a D. Daniel Davies o Aberporth wedi derbyn swm anrhydeddus yn wobr am achub eu llong drwy suddo llong danfor fis Medi’r llynedd.

Cafodd Mr Tommy Davies o Lanon ddihangfa heb gael niwed pan ddrylliwyd ei long gan dorpido.

Ceir adroddiadau yn Gymraeg a Saesneg ynglŷn â throi i amser yr haf cyn bo hir, a fydd yn para am chwe wythnos ar hugain.

Ceir mwy o ymdrin â’r sefyllfa tua’r dwyrain o dan y penawdau ‘Trueni Rwsia’ a ‘Disgwyl yr Ergyd’, gan sôn fod disgwyl bod yr Almaenwyr ar lansio ymosodiad ar y wlad, ar y fath raddfa fel y creda’r gohebydd y bydd yn drech na’r Cynghreiriaid.

Sonnir am ddathliadau Dydd Gŵyl Dewi – ar un llaw dywedir na chafwyd cystal gwledd eleni oherwydd prinder nwyddau, ond ar y llaw arall mae’r golofn ‘Week by Week’ yn dweud fod digonedd o gennin, prif fwyd y Cymry, o weld faint o bobl a fu’n eu gwisgo ar y diwrnod.

The late Chief Stewart E. Garbett Jones who lost his life when his ship was torpedoed is mentioned twice in the newspapers as a memorial service is held for him in the Parish Church of Llechryd.

The Vansteelandt family express their thanks to the Llangoedmore and Llechryd Refugee Committee.

Photographs appear of Penparke soldiers, Gunner M.L.Edwards and Private Joseph Ashworth; the latter was killed on the Western Front last March. The body of Sapper Henry White was brought home to Aberystwyth and interred with military honours last week. New Quay War prisoner Lance Corporal Tom Gwyndraeth Richards has sent home a photograph of himself from Germany.

Many soldiers are home on leave and are presented with sums of money: seven soldier boys in Talybont, Private Iwan Jones in Tregaron, Driver Edward Jones-Edwards in Lledrod and Corporal William Timothy Evans at Llwyngroes in the Rheidol valley. Borth hosts its first reception concert to welcome home Corporal J.J. Davies, whilst Captain Thomas, Randal S. Thomas, Evan O. Thomas, Stephen Lewis Edwards and D. Daniel Davies of Aberporth have received a substantial sum as an award for saving their ship by sinking a submarine in September last.

Mr Tommy Davies of Llanon has escaped unhurt when the ship on which he was serving was torpedoed.

Reports appear both in Welsh and English regarding the imminent summer time hours which will be brought into force earlier this year and will continue for a period of 26 weeks.

Further Welsh reports ‘Trueni Rwsia’ and ‘Disgwyl yr Ergyd’ refer to the Russian situation and the expectation of an impending German attack which the reporter believes will  be on a scale which will overtake the Allies.

St David’s Day celebrations are mentioned – on the one hand it is noted that feasting may be on a lesser scale this year due to the scarcity of commodities, but on the other hand ‘Week by Week’ observes that there seems to be an abundance of ‘the Welshman’s staple food’ judging by the number of leeks worn on the day.

[Rhowch glic ar luniau i’w gwneud yn fwy / Click images to enlarge]

 

Colledigion/Losses

 1 Mawrth/March 1918

Basil Lougher Davies of Borth, aged 20. Sailor, Mercantile Marine

James Davies of Llechryd, aged 34. Lance Corporal, Rifle Brigade

Evan Daniel Evans of Felinfach, aged 37. Private, Monmouthshire Regiment

Morgan Morgans of Borth, aged 29. Sailor, Mercantile Marine

Hugh James of Borth, aged 37. Boatswain, Mercantile Marine

2 Mawrth/March 1918

Edward Morgan of Bronant, aged 31. Gunner, Royal Field Artillery

3 Mawrth/March 1918

Thomas Davies of Llanarth, aged 17. Able Seaman, Mercantile Marine

Wythnos/week 143: 27 Ebrill/April-3 Mai/May 1917

[English below]

Mae yna ddeuddeg colled wedi eu cofnodi yr wythnos yma ac fe gyhoeddwyd y darn Requiescat in Pace, a gyfansoddwyd gan Preifat David Bateman er cof am George Richards o Kelvin, Aberteifi yn y Cardigan and Tivyside. Cyfeirir eto at George Richards yn yr adroddiad ‘With the Welsh at Gaza’ gan ddatgan na fedrodd Signalwr Hy Bevan ei gario mewn cyn ei farw. Ceir adroddiad fod Preifat Fred Davies a Preifat Manny Davies, y ddau o Aberteifi wedi eu hanafu.

Ysgrifenna Sarsiant Ladd o ysbyty yn Cairo ar ôl cael ei anafu yn ei fraich. Mae’n rhoi sicrwydd i’w fam y bydd yn well mewn mis neu ddau.

Ysgrifenna Griff i’w frawd J. Islan Jones, o Durban. Mwy na thebyg bydd Griff yn aros yno am rhyw bedair i bump wythnos. Mae’n disgrifio ei daith o Sierra Leone i Cape Town. Ar ôl ei gyfnod yn Durban fe fydd yn hwylio i India, taith o rhyw bythefnos i dair wythnos.

Adre’ mae’r tri ffoadur o wlad Belg sydd wedi bod yn mynychu yr Ysgol Genedlaethol yn Nhregaron yn ystod y ddwy flynedd ddiwetha’ wedi gadael am Lundain. Yn Aberystwyth mae enwau’r rhai sydd wedi bod yn llwyddianus yn arholiadau Cymorth Cyntaf i’w gweld ar Ffurflen E (10) Cymdeithas y Groes Goch Prydeinig.

There are twelve recorded Cardiganshire losses this week and the poem Requiescat in Pace composed by Private David Bateman to the memory of George Richards of Kelvin, Cardigan is published in the Cardigan and Tivyside. George Richards is again mentioned in the report ‘With the Welsh at Gaza’ in that Signaller Hy. Bevan was not able to bring him in before he died. Private Fred Davies and Private Manny Davies also of Cardigan are reported to have been wounded.

Sergeant Ladd writes from a hospital in Cairo having been wounded in the arm but reassures his mother that he will be all right in a month or two.

Griff writes to his brother J. Islan Jones from Durban. He will probably stay there for four to five weeks. He describes his journey from Sierra Leone to Cape Town. After his stay in Durban he will sail to India which will take a fortnight to three weeks.

At home the three Belgian refugee children who have attended the Tregaron National School for the last 2 years have left for London, whilst in Aberystywth the names of those who have passed their First Aid examinations may be seen on the British Red Cross Society’s FormE (10).

[Rhowch glic ar luniau i’w gwneud yn fwy / Click images to enlarge]

Colledigion/Losses

28 Ebrill/April 1917

John Thomas of Aberporth, aged 26. Private, York and Lancaster Regiment

Dewi Peter John of Cardigan, aged 24. Private, King’s Liverpool Regiment

Charles Edward Agate of Llangeitho, aged 37. Private, Lincolnshire Regiment

30 Ebrill/April 1917

David Davies of Pennant, Aberarth, aged 30. Private, Royal Welch Fusiliers

1 May/May 1917

John Humphrey Edwards of Aberystwyth, aged 26. Private, Royal Welch Fusiliers

Rhys Beynon Davies of Aberbanc and Llandysul, aged 20. Second Lieutenant, Flying Corps

2 Mai/May 1917

David George Davies of Henllan, aged 21. Stoker, 1st Class, Royal Navy

 

3 Mai/May 1917

Henry Davies of Llanbadarn Fawr. Private, West Yorkshire Regiment

Edward Lloyd Evans of Llangynllo, aged 22. Private, Welsh Regiment

William Oliver of Llangrannog. Private, Essex Regiment

John Sidney Davies of Cardigan, aged 19. Private, Royal Fusiliers

David Edward Jones of Penrhyncoch, aged 31. Private, Canadian Infantry

Wythnos/week 119: 10-16 Tachwedd/November 1916

[English below]

Mae John James George, mab ffarm o Bryngwyn-mawr, Aberteifi wedi ei gyhuddo o fod yn absennol o’r Fyddin yn Aberhonddu ar Medi 25ain.

Llongyfarchwyd Y Cynghorwyr Edward Lleweilin a B.Taylor Lloyd are eu dyrchafiad i Gapten ac is-Lefftenant.

Mae pob Sarsiant a Chwnstabl o Heddlu Sir Aberteifi wedi llofnodi cais am fonws tra bod sawl cymdeithas wedi gwneud cais am drwydded ar gyfer cynnal gweithgareddau i godi arian i’r Ymdrech Rhyfel.

Ceir adroddiadau am Wasanaethau Cynhaeaf a gwnaethpwyd apel ar ran y Groes Las sy’n ceisio helpu ceffylau sydd wedi eu hanafu yn y Rhyfel.

Yn Llandysul  prin oedd y gefnogaeth i’r cyfarfod a gynhaliwyd ar nos Fawrth er budd Y Groes Goch Rwsiaidd. Mae’r teulu olaf o ffoaduriaid o wlad Belg wedi gadael am Loegr.

Yn Llandudoch mae Mr Benjamin Jones wedi derbyn Medal Hir Wasanaeth ac ymddygiad da.

Farmer’s son John James George of Brongwyn-mawr, Cardigan has been charged with being an absentee from H.M. Army at Brecon on September 25th.

Councillors Edward Lleweilin and B. Taylor Lloyd are congratulated on their promotions.

All Sergeants and Constables of the Cardiganshire Constabulary have applied for a bonus whilst permits are granted to various societies for War effort purposes.

Harvest Thanksgiving Festivals are reported and an appeal is made on behalf of the Blue Cross whose aim is to help wounded horses.

Llandysul, and the attendance is low at the Russian Red Cross meeting convened on Tuesday. The last family of Belgian refugees have left the town for England.

In St. Dogmaels Mr Benjamin Jones is the recipient of a Long Service and Good Conduct Medal.

[Rhowch glic ar luniau i’w gwneud yn fwy / Click images to enlarge]

Colledigion/Losses

11 Tachwedd/November

Arthur Oakes of Lampeter, aged 46. Gunner, Royal Field Artillery

13 Tachwedd/November

Rhys Williams of Ystrad Meurig, aged 20. Private, Royal Welch Fusiliers

Evan Lewis Jones of Llanarth, aged 24. Second Lieutenant, Machine Gun Corps

John Stanley Jenkins, educated in Lampeter, aged 20. Seaman, Royal Naval Reserve

 

Wythnos/Week 101: 7-13 Gorffennaf/July 1916

[English below]

Daw newyddion fesul dipyn o’r Somme yn ôl i Sir Aberteifi – roedd yn rhaid aros tan yr wythnos ddilynol i ddarllen yr adroddiadau yn y Cambrian News a’r Cardigan and Tivy-side Advertiser.
Roedd y papurau newydd yn canolbwyntio ar Goed Mametz. Ennill y tir yma oedd nod Adran 38 y Cymry ym mrwydr y Somme, ac yma y collodd Sir Aberteifi’r mwyaf o filwyr yn y rhyfel hyd yn hyn.

Yn eu plith mae’r gŵr ifanc Enoch O. Davies o Landysul, a fu’n anfon cardiau post o faes y gad yn rheolaidd i Sychpant, Horeb (gweler wythnosau 88, 82 a 72) a thua dechrau’r rhyfel (wythnos 22) fe welwyd ei enw ar un o’r arwyddion ‘Not at Home’.

Ysgrifenna J. Islan Jones unwaith eto, yr wythnos hon o Gribyn at Griff Jones. Yn ei lythyr mae’n sôn am gyflwr truenus John Jones yn ei ddillad caci; efallai y bydd yn rhaid mynd ag ef i’r seilam.

Gwelir mwy o bytiau am gyn-ddisgyblion yn llyfr lloffion Ysgol Ardwyn, a chyhoeddir llawer mwy o luniau yn y Cambrian News.

Mae’r erthyglau eraill yn cynnwys:

Llanbedr Pont Steffan – mae Mrs. Watt M.A. yn sôn am eitemau Sefydliad y Merched ac yn llongyfarch menywod y dref am agor yr ystafell glwb gyntaf yn y Deyrnas Gyfunol.

Caiff Is-lefftenant J.N. Howell ei ladd mewn damwain beic modur, ac mae Pwyllgor Ffoaduriaid Gwlad Belg yn penderfynu talu pris tocynnau trên y ffoaduriaid hynny sy’n ymadael â’r dref.

Taliesin – lladdwyd Willie James yn yr ymladd.

Llanon – mae’r Preifat Henry Richard Jones yn disgwyl cael ei alw i faes y gad yn fuan.

Llandysul – adroddiadau am y rheiny sydd adref ar seibiant, a’r newyddion bod y Preifat Wrentmore wedi’i anafu am yr eildro.

Llandygwydd – Mae Mr. Daniel Jones, sy’n 91 oed a’i olwg yn pallu, wrthi’n ddiwyd yn gwneud ffyn cerdded ar gyfer milwyr wedi’u hanafu.

Ymhlith yr hysbysebion ‘Yn Eisiau’ yn y Cardigan and Tivy-side mae galw am bobl sy’n rhy ifanc i ymuno yn yr ymladd, neu bobl nad ydynt yn gymwys i ymladd.

Yn olaf, mae Y Rhyfel o waith ‘Emrys o Gwmgloyne’ yn cymharu taith y wennol tuag adref â thaith y milwyr sy’n dychwelyd o feysydd Ffrainc a Gwlad Belg i ‘dir gwell’.

News from the Somme came home to Cardiganshire gradually – and printed reports had to wait till the following week’s copies of The Cambrian News and Cardigan and Tivy-side Advertiser.
Mametz Wood was the location the newspapers singled out. It was the objective of the 38th Welsh Division in the first battle of the Somme, and the losses from Cardiganshire were the heaviest of the war to date.

Amongst these losses is young Enoch O Davies of Llandysul who regularly sent Field Service Post Cards to Sychpant, Horeb  (see weeks 88, 82 and 72) and at the beginning of the conflict (week 22) his name was to be seen on a ‘Not at Home’ sign.

J. Islan Jones puts pen to paper once more and writes this week from Cribyn to Griff Jones. In his letter he mentions the sad plight of khaki clad John Jones who may have to be taken to an asylum.

Clippings of past pupils are again collected in the Ardwyn School scrapbook and many more photographs are published in the Cambrian News.

Other news items are as follows:

Lampeter: Mrs Watt.M.A. speaks of the objects of the Women’s Institute and congratulates the women of Lampeter on having the first club room in the United Kingdom. Sub-Lieut. J.N. Howell is killed in a motor cycle accident while home on leave. The Belgian Refugees’ Committee resolve to pay the railway fares of those refugees leaving the town.

Taliesin: Willie James has been killed on active service.

Llanon: Private Henry Richard Jones expects to be called on for active service at an early date.

Llandysul: Reports of those on leave and also news that Private Wrentmore has been wounded for the second time.

Llandygwydd: Mr Daniel Jones, who is  91 years old and partially sighted, is busily making walking-sticks for wounded soldiers.

‘Wanted’ adverts in the Cardigan and Tivy-side are looking for those who are too young to serve or for those who are ineligible for service.

Finally ‘Y Rhyfel’ written by ‘Emrys of Cwmgloyne’ compares the flight of the swallow returning to its home to the journey of the soldiers from the fields of France and Belgium to a ‘better land’.

[Rhowch glic ar luniau i’w gwneud yn fwy / Click images to enlarge]

Colledigion/Losses

7 Gorffennaf/ July

Henry William Phillips, resided in Felinfach, aged 20. Private, Welsh Regiment.
David Davies of Talgarreg aged 24. Private, Welsh Regiment.

Rhywbryd/between 9-12 Gorffennaf/ July

Thomas Reese Davies, Lampeter, aged 26. Lance Corporal, Royal Welch Fusiliers.

10 Gorffennaf/ July

Richard Jones, Gogerddan Place, Aberystwyth, aged 33. Private, Welsh Regiment.
William Jenkins of Strata Florida, aged 27. Welsh Regiment.
Benjamin Evans of Lampeter, aged 21, Sergeant. Welsh Regiment.
David Samuel Roberts of Ystradfodwg, aged 27. Private, Welsh Regiment.
Thomas Richard Pugh of Ysbyty Ystwyth, aged 21. Lance Corporal, Royal Welch Fusiliers.

11 Gorffennaf/ July

James James of Llanbadarn, aged 23. Lance Corporal, Welsh Regiment.
Gwilym Davies of Cardigan, aged 20. Private, Welsh Regiment.
William Thomas Howell Davies of Felinfach, aged 26. Corporal, Royal Welch Fusiliers.
Thomas Lloyd Jones of Lampeter, aged 22. Private, Royal Welch Fusiliers.
Thomas Oliver Thomas of Lampeter, aged 22. Lieutenant, Royal Welch Fusiliers.
John Morgan Davies. Recorded on Llanbadarn memorial, aged 25. Corporal, Welsh Regiment.
Thomas John Davies of Llanddewi Brefi, aged 25. Corporal, Welsh Regiment.
Enoch Oliver Davies of LLandysul, aged 20, Lance Sergeant, Royal Welch Fusiliers.
Daniel Evans of Llangeitho, aged 19. Private, Royal Welch Fusiliers
Tom Ellis, family from Taliesin, aged 19. Lance Corporal, Royal Welch Fusiliers.
Richard Rowland Humphreys of Talybont, aged 20. Private, Welsh Regiment.
Thomas Jones of Talybont, aged 24. Private, Welsh Regiment.

12 Gorffennaf/ July

John James Herbert Howard of Mill Street, Aberystwyth, aged 23. Lance Corporal, Royal Welch Fusiliers.
Daniel James Griffiths of Castle Street, Cardigan, aged 29. Private, Welsh Regiment.
David Jones of Llanddewi Brefi, aged 23. Captain, Welsh Regiment.

Wythnos/week 84: 10-16 Mawrth/March 1916

[English below]

Yn y Tribiwnlys yn Aberteifi mae’r awdurdodau milwrol yn apelio yn erbyn rhai o’r penderfyniadau y gwnaethpwyd yn y cyfarfod blaenorol.

Cyhoeddir rhagor o luniau;-

Is-gapten Dr D. Rees Jones a Preifat T.J. Watkins o Dregaron; Mr. O. Williams a’i feibion o Dalybont; Is-Gomander Henry T. Davies o Gei Newydd; Parch T.O. Lloyd, B.A. o Lanilar; Bert Pateman a Chorporal Pateman o Lanbadarn; Sarsiant Jenkins a Chorporal Jenkins, Bryncarnedd, Aberystwyth; Taniwr D.A. Williams, Greenfield Street, Aberystwyth; Peiriannydd John Morris, Northgate Street, Aberystwyth.

Mae’r newyddion o farwolaeth Preifat Richard Williams yn cyrraedd ei fam yn Llangeitho(gweler wythnos 81 o’r blog yma).

Mae staff a disgyblion Ysgol Sirol Aberteifi yn cyflwyno oriawr i Mr W.T. Richards, athro sydd ar fin ymadael tra bod dau deulu o ffoaduriaid o wlad Belg yn gadael am Lundain.

Yn Llanafan mae’r plant yn gwisgo cenhinen a baner y ddraig goch yn chwifio i ddathlu Dydd Gŵyl Ddewi.

Ar Fawrth 15fed bu farw John Richard Davies,- fe’i lladdwyd gan grenâd reiffl.

The Tribunal meetings continue. In the Aberystwyth borough Tribunal 31 applied for exemption (2 of these being conscientious objections) whilst 100 applications were received in the Aberystwyth rural district. Most were granted. In the Cardigan Rural District Tribunal the military authorities had appealed against some of the decisions made in the previous meeting.

Further portraits are published: Lieut. Dr. D. Rhys Jones and Private T.J. Watkins of Tregaron; Mr O. Williams and sons of Talybont; Lieut.-Commander Henry T. Davies of New Quay; the Rev. R.O. Lloyd, B.A. of Llanilar; Bert Pateman and Corpl. Pateman of Llanbadarn; Sergt. Jenkins and Corpl. Jenkins of Bryncarnedd, Aberystwyth; Stoker D. A. Williams, Greenfield Street, Aberystwyth; Sapper John Morris, Northgate Street, Aberystwyth.

Mrs Maud Williams of Llangeitho receives news that her son, Private Richard Williams has died in France (see week 81 of this Blog). Meanwhile Sergt. S. Morgan, Private Tom Thomas and Private Lewis Jones leave for the front.

The staff and scholars of Cardigan County school present Mr W. T. Richards with a wristlet watch as a tribute of esteem on his leaving and on Tuesday morning two families of Belgian refugees leave Cardigan for London.

Units stationed in Wales are not to be sold beer, cider or perry in the canteens.

St. David’s Day is celebrated enthusiastically in Llanafan, the red dragon being flown and each child sporting a leek.

[Rhowch glic ar luniau i’w gwneud yn fwy / Click images to enlarge]

 

Colledigion/Losses

22 Mawrth/March 1916

John Walter Evans of Lampeter, aged 22. Private, Royal Welch Fusiliers